Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia – kiedy i ile się należy?

Umowa o pracę się kończy. Pracownik idzie na zwolnienie lekarskie – albo kilka dni przed zakończeniem umowy albo tuż po jej zakończeniu. Czy w takim wypadku może liczyć na jakieś pieniądze? Czy należy mu się zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia, skoro już nie jest ubezpieczony? Tak, co do zasady tak, ale z pewnymi ograniczeniami.

Ponieważ zjawisko jest dość powszechne, a rodzi pewne pytania, omówmy od strony praktycznej. Jeśli jesteś pracownikiem czy były pracownikiem, dowiedz się, kiedy możesz liczyć na zasiłek chorobowy z ZUS po rozwiązaniu umowy o pracę i jak długo możesz go pobierać.

Jeśli jesteś pracodawcą czy kadrową to również dowiesz się, jakie dokumenty przygotować dla pracownika, który na kilka dni przed czy tuż po rozwiązaniu umowy o pracę idzie na zwolnienie lekarskie. Zaczniemy od kilku spraw związanych z przepisami, a potem konkretne przykłady, z wyliczeniami.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia – co mówią przepisy.

Kwestię wypłaty i naliczania zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia reguluje tzw. ustawa zasiłkowa – ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Zacznijmy od omówienia, kiedy w ogóle pracownik nabywa prawo do zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę.

Po pierwsze – art. 6 ustawy zasiłkowej stanowi:

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.

W czasie trwania ubezpieczenia, a więc m.in. w czasie trwania umowy o pracę, bo na umowie o pracę składka chorobowa jest obowiązkowa. A zatem możliwa jest sytuacja, w której pracownik idzie na zwolnienie lekarskie, w jego trakcie umowa o pracę rozwiązuje się, a pracownik dalej przebywa na zwolnieniu płatnym.

Drugi przypadek – art. 7 ustawy zasiłkowej stanowi:

Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

A więc – umowa o pracę kończy się, a jeśli były pracownik pójdzie na zwolnienie lekarskie w ciągu 14 dni od dnia rozwiązania umowy i potrwa ono nieprzerwanie co najmniej 30 dni, to również nabędzie prawo do zasiłku chorobowego za czas tego zwolnienia.

Dla formalności – po rozwiązaniu umowy o pracę pracownik traci status pracownika, a więc nie ma już prawa do wynagrodzenia chorobowego, ale do zasiłku. Czyli jeśli nawet pracodawca nie wypłacił wynagrodzenia chorobowego za 33 albo 14 dni, kiedy umowa o pracę jeszcze trwała, to nie ma to znaczenia, bo po rozwiązaniu umowy o pracę wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje, przysługuje natomiast zasiłek chorobowy.

Mogłoby się wydawać, że wystarczy się zatrudnić na kilka dni, następnie szybko rozwiązać umowę, iść na zwolnienie lekarskie i już można otrzymać zasiłek. Sprawa nie jest tu taka prosta. Jest coś takiego, jak okres wyczekiwania.

W przypadku pracownika wynosi on 30 dni – generalnie chodzi o to, że pracownik musi pozostawać w zatrudnieniu te 30 dni i dopiero po nich nabywa prawo do wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku.

Od tego okresu wyczekiwania są pewne odstępstwa, niemniej może się zdarzyć sytuacja, w której pracownik zostaje zatrudniony, po kilku dniach rozwiązuje umowę, idzie na zwolnienie lekarskie i nie ma prawa do zasiłku, bo nie minął ten okres wyczekiwania.

Dla zleceniobiorcy, a więc osoby podlegającej dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu ten okres wyczekiwania wynosi 90 dni.

Jak ustalać prawo do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę?

Dwa przykłady, aby zobrazować nabycie prawa do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę.

Anna Nowak zostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę w dniu 1 lutego. 14 sierpnia wypowiada umowę o pracę. Okres wypowiedzenia miesięczny ze względu na staż pracy, a więc umowa rozwiązuje się 30 września (o okresach wypowiedzenia i ich naliczaniu mówimy szczegółowo w artykule na naszym innym blogu: https://kadrywpraktyce.pl/jak-liczyc-okres-wypowiedzenia/).

Jednakże 28 września Anna Nowak idzie na zwolnienie lekarskie. Wystawione do 17 października. Za okres 28 – 30 września Anna Nowak otrzyma wynagrodzenie chorobowe, a za okres od 1 do 17 października otrzyma zasiłek chorobowy, wypłacony jej bezpośrednio przez ZUS.

Zwróć uwagę, że zwolnienie lekarskie po rozwiązaniu umowy o pracę trwało krócej niż 30 dni, ale Anna Nowak i tak dostanie zasiłek, bo na to zwolnienie poszła jeszcze w czasie, kiedy umowa o pracę trwała, a więc kiedy podlegała jeszcze ubezpieczeniu chorobowemu.

Inny przykład: Anna Nowak zostaje zatrudniona w dniu 1 lutego. Jest to jej pierwsza praca, wcześniej we wrześniu poprzedniego roku ukończyła studia i po nich nie pracowała. Już 9 lutego Anna Nowak rozwiązuje umowę o pracę za porozumieniem stron i tego samego dnia idzie na zwolnienie lekarskie. Będzie ono bez prawa do zasiłku, bo nie minął okres wyczekiwania 30 dni.

Kolejny przykład: Anna Nowak zostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę w dniu 1 lutego. 14 sierpnia wypowiada umowę o pracę. Umowa rozwiązuje się 30 września.

3 października Anna Nowak idzie na zwolnienie lekarskie, które trwa do 14 listopada. Na to zwolnienie poszła w ciągu 14 dni po rozwiązaniu umowy o pracę i trwało ono nieprzerwanie ponad 30 dni, a więc Anna Nowak nabędzie prawo do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę.

Co ważne – to nie musi być jedno zwolnienie lekarskie wystawione od razu na 30 dni. Może być kilka zwolnień lekarskich wystawionych po sobie, byle bez przerwy.

Następny przykład: Anna Nowak zostaje zatrudniona na podstawie umowy o pracę w dniu 1 lutego. 14 sierpnia wypowiada umowę o pracę. Umowa rozwiązuje się 30 września.

3 października Anna Nowak idzie na zwolnienie lekarskie, które trwa do 25 października. Na to zwolnienie poszła w ciągu 14 dni po rozwiązaniu umowy o pracę, ale trwało ono krócej niż 30 dni, a więc Anna Nowak nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy o pracę.

Dla formalności – jeśli zwolnienie lekarskie jest wystawione z kodem E, czyli choroba zakaźna, to na to zwolnienie pracownik może iść w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania umowy o pracę i nabędzie prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia.

Sprawdź także: Urlop rodzicielski 9 tygodni

Kiedy zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia nie przysługuje?

Może się zdarzyć, że pracownik idzie na zwolnienie lekarskie na kilka dni przed rozwiązaniem umowy o pracę, zwolnienie to trwa nadal po rozwiązaniu umowy, a zasiłek i tak nie będzie przysługiwał. Kiedy tak się może zdarzyć? Okoliczności te wskazuje art. 13 ustawy zasiłkowej.

Zgodnie z nim ZUS nie wypłaci zasiłku po ustaniu zatrudnienia, jeżeli:

• osoba ma ustalone prawo do renty lub emerytury z tytułu niezdolności do pracy,
• osoba kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia dobrowolnym lub obowiązkowym ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
• osoba jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
• osoba nie nabyła prawa do zasiłku w trakcie ubezpieczenia, ponieważ nie przepracowała wymaganego okresu wyczekiwania,
• ubezpieczenie ustało po wyczerpaniu pełnego okresu pobierania zasiłku,
• osoba podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Jak długo można pobierać zasiłek po rozwiązaniu umowy o pracę?

Tzw. okres zasiłkowy po rozwiązaniu umowy o pracę to 91 dni. Normalnie, gdy zatrudnieni trwa, okres zasiłkowy wynosi co do zasady 182 dni, ale po rozwiązaniu umowy o pracę już jest krótszy. Ten skrócony okres pobierania zasiłku nie będzie dotyczył niezdolności  do pracy spowodowanej gruźlicą, występującej w czasie ciąży lub powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianych dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania  komórek, tkanek i narządów.

W każdym razie – te 91 dni zwolnienia lekarskiego z prawem do zasiłku liczymy od dnia po rozwiązaniu umowy o pracę. Nie wlicza się do nich

Anna Nowak poszła na zwolnienie lekarskie 14 sierpnia, a 31 sierpnia umowa o pracę rozwiązała się. Za okres od 14 do 31 sierpnia Anna Nowak otrzyma wynagrodzenie chorobowe, a od 1 września przez 91 dni może pobierać zasiłek chorobowy, bo tyle wynosi okres zasiłkowy po ustaniu ubezpieczenia, a nie wlicza się do niego okresu pobierania zasiłku przypadającego na czas, gdy umowa jeszcze trwa.

Drugi przypadek: Anna Nowak poszła na zwolnienie lekarskie 1 marca. Przebywa na nim kilka miesięcy i z dniem 30 czerwca rozwiązuje umowę o pracę za porozumieniem stron. Po rozwiązaniu umowy nadal przebywa na zwolnieniu lekarskim i teraz już po rozwiązaniu umowy nie może pobierać zasiłku aż przez 91 dni, bo cały okres zasiłkowy to 182 dni, a 120 dni z niego wykorzystała jeszcze w czasie, gdy umowa o pracę trwała.

Zgodnie z art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej:

Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

Czyli w praktyce:

• do 91 dni, ale nie dłużej niż do wykorzystania okresu zasiłkowego 182 (270) dni,
• do 182 dni – jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana poddaniem się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek  i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
• do 270 dni – jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą albo występuje w czasie ciąży.

Jakie dokumenty do zasiłku po rozwiązaniu umowy o pracę?

Ważna sprawa – ZUS nie wypłaca z automatu zasiłku chorobowego po rozwiązaniu umowy. Aby były pracownik czy zleceniobiorca otrzymał zasiłek, musi złożyć stosowny wniosek.

W praktyce ZUS otrzymuje zwolnienie lekarskie elektroniczne, tzw. eZLA, a jako wniosek o wypłatę zasiłku były pracownik składa albo formularz ZAS-53 albo wydruk zaświadczenia lekarskiego e-ZLA, jeśli otrzymał go od lekarza.

Niezależnie od tego, kto płacił zasiłek w czasie trwania umowy (czy pracodawca czy ZUS – a zależy to od ilości osób zgłoszonych do ubezpieczenia chorobowego na 30 listopada roku poprzedniego), jeśli umowa o pracę kończy się i pracownik jest na zwolnieniu lekarskim, pracodawca musi wysłać do ZUS formularz ZUS Z-3.

Na jego podstawie ZUS ustali wysokość należnego zasiłku i sprawdzi, czy pracownik w ogóle nabywa prawo do tego zasiłku. Jeśli na zwolnienie lekarskie idzie zleceniobiorca czy były zleceniobiorca, zleceniodawca wysyła do ZUS formularz Z-3a.

Ile wynosi zasiłek chorobowy po rozwiązaniu umowy o pracę?

Wysokość zasiłku zależy od sytuacji byłego ubezpieczonego i wynosi:

80% podstawy wymiaru zasiłku, w tym również w czasie pobytu w szpitalu,

100% podstawy wymiaru zasiłku – jeśli niezdolność do pracy z powodu choroby następuje w drodze:

• wypadku przy pracy,
• choroby zawodowej,
• wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
• choroby w czasie ciąży,
• badań lekarskich, które są niezbędne dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo zabiegu ich pobrania.

Tu nie chodzi o to, że zasiłek wyniesie 100% pensji czy 80% pensji, ale odpowiednio 100% albo 80% tzw. podstawy.

W dużym skrócie – ta podstawa to średnia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie. Jeśli pracownik pracował krócej, to średnia z pełnych miesięcy zatrudnienia.

Załóżmy, że zarabiasz 5000 zł brutto. Idziesz na zwolnienie lekarskie po rozwiązaniu umowy.

Podstawa do zasiłku po rozwiązaniu umowy wyniesie: 5000 zł – 13,71% z 5000 zł = 4314,50 zł

Dniówka zasiłkowa: 4314,50 zł / 30 * 80% = 115,05 zł

I co ważne, ta podstawa nie może być wyższa niż 100% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Jego wysokość możesz sprawdzić na stronie ZUS. A więc jeśli pracownik zarabia miesięcznie kwoty rzędu kilkanaście – kilkadziesiąt tysięcy zł, to i tak zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia zostanie naliczony od kwoty niższej.

Przykładowo w drugim kwartale 2025 roku to przeciętne miesięczne wynagrodzenie wyniosło 8748,63 zł. Czyli tyle maksymalnie wyniesie podstawa chorobowego po rozwiązaniu umowy, jeśli pracownik pójdzie np. na zwolnienie lekarskie we wrześniu 2025.

O ustalaniu prawa do wynagrodzeń chorobowych i zasiłków, naliczaniu ich wysokości itd. mówimy szczegółowo w naszym wygodnym i praktycznym kursie online – sprawdź przykładową lekcję i zapisz się już dziś. Link tutaj: Kurs kadry i płace online od podstaw.