Zasiłek chorobowy po zakończeniu umowy o pracę – czy były pracownik ma do niego prawo?

Zgodnie z art. 6 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, potocznie zwanej ustawą zasiłkową, zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Powyższy przepis mówi o ubezpieczonym, co w praktyce oznacza osobę zgłoszoną do ubezpieczenia chorobowego, z którego finansowany jest zasiłek chorobowy.

Co do zasady zatem zasiłek chorobowy przysługuje w czasie trwania stosunku pracy, gdyż w tym czasie ubezpieczony podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Istnieją jednak przypadki, w których prawo do zasiłku chorobowego przysługiwać będzie w czasie, gdy ubezpieczenie chorobowe już nie „funkcjonuje”, w tym w szczególności po ustaniu zatrudnienia. Oznacza to, że w określonych w powołanej powyżej ustawie przypadkach zasiłek chorobowy może przysługiwać również po rozwiązaniu umowy o pracę. W praktyce kadrowej wyróżnia się dwa rodzaje takiej sytuacji – gdy niezdolność do pracy powstała jeszcze w czasie, gdy umowa o pracę (a więc i ubezpieczenie chorobowe) obowiązywały, a następnie umowa o pracę rozwiązała się, a były pracownik nadal pozostaje na zwolnieniu lekarskim, a także drugi przypadek, w którym najpierw stosunek pracy rozwiązał się, a dopiero potem były pracownik „poszedł na zwolnienie lekarskie”.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia

Zgodnie z art. 7 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy przysługuje również ubezpieczonemu po ustaniu zatrudnienia (tytułu ubezpieczenia chorobowego), przy czym musza tu zostać spełnione dwa warunki. Pierwszy z nich – niezdolność do pracy musi trwać co najmniej 30 dni (nieprzerwanie), oraz drugi z nich – niezdolność do pracy musi powstać w ciągu 14 dni od dnia ustania tytułu ubezpieczenia (od dnia rozwiązania się umowy o pracę), a w przypadku choroby zakaźnej w ciągu 3 miesięcy od dnia rozwiązania się umowy o pracę. W praktyce zatem, jeśli pracownik był zatrudniony do dnia 31 lipca, następnie np. w dniu 5 sierpnia poszedł do lekarza i otrzymał zwolnienie lekarskie, które lekarz wystawił na co najmniej 30 dni, to pracownik ten (były pracownik) ma prawo do zasiłku chorobowego za okres, wskazany w zwolnieniu lekarskim. Gdyby jednak ten pracownik poszedł do lekarza w dniu 21 sierpnia i dopiero w tym dniu otrzymał zwolnienie lekarskie, to zasiłek nie przysługiwałby mu już, chyba, że niezdolność do pracy byłaby spowodowana chorobą zakaźną.

Co ważne – to pierwsze zwolnienie lekarskie, które lekarz wystawia pracownikowi po ustaniu zatrudnienia, powinno być jeszcze wystawione na były zakład pracy (ze wskazaniem numeru NIP byłego zakładu pracy). Pracownik dostarcza je byłemu pracodawcy, a ten przekazuje do ZUS. Dopiero kolejne zwolnienia lekarskie pracownik wysyła już bezpośrednio do ZUS.

Zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia, gdy niezdolność do pracy powstała jeszcze w czasie trwania zatrudnienia

Drugi przypadek, kiedy zasiłek choroby po ustaniu zatrudnienia przysługuje byłemu już pracownikowi to sytuacja, w której pracownik stał się niezdolny do pracy jeszcze w czasie trwania zatrudnienia, następnie umowa o pracę rozwiązała się, a zwolnienie lekarskie i niezdolność do pracy nadal trwa. Należy pamiętać, iż na zwolnieniu lekarskim nie można pracownikowi wypowiedzieć umowy o pracę, natomiast pracownik wypowiedzieć umowę może. Podobnie, jeśli np. wręczone zostało wypowiedzenie (przez którąkolwiek ze stron) i biegnie już okres wypowiedzenia, to jeśli pracownik rozchoruje się, to nie wstrzymuje to rozwiązania umowy o pracę z upływem okresu wypowiedzenia. Samo wypowiedzenie zostało bowiem dokonane jeszcze w czasie, gdy pracownik był zdolny do pracy (nie przebywał na zwolnieniu lekarskim).

W powyższym przypadku ustawa zasiłkowa nie wskazuje jak długo to zwolnienie lekarskie ma trwać. Należy zatem przyjąć w tym zakresie regulacje ogólne – zasiłek chorobowy przysługuje co do zasady do 182 dni, a więc uznać należy, że tyle pracownik może na tym rozpoczętym jeszcze w czasie trwania zatrudnienia i zakończonym po ustaniu zatrudnienia zwolnieniu lekarskim przebywać.

Należy pamiętać jeszcze o jednej rzeczy – za pierwsze 33 dni (albo 14 dla pracowników, którzy ukończyli 50 rok życia) zwolnienia lekarskiego w roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje wynagrodzenie chorobowe (ale tylko pracownikowi, a nie np. zleceniobiorcy z opłacaną składką chorobową). Może się okazać, że pracownik rozchoruje się po raz pierwszy na kilka dni przed rozwiązaniem umowy o pracę. Wówczas ten limit 33 dni nie zostaje wyczerpany, ale od dnia następnego po ustaniu zatrudnienia pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego – nie jest już pracownikiem, a więc wynagrodzenie chorobowe nie należy mu się. Zachowuje natomiast prawo do zasiłku chorobowego, wypłacanego przez ZUS.

Konkludując – zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia przysługuje, jeśli dotyczy kontynuacji okresu niezdolności do pracy, rozpoczętego jeszcze w czasie trwania zatrudnienia oraz w przypadku, gdy niezdolność do pracy pojawiła się w ciągu 14 dni (3 miesięcy przy chorobach zakaźnych) po ustaniu zatrudnienia i trwała minimum 30 dni.