Premia kwartalna w podstawie wynagrodzenia chorobowego

Premia kwartalna i prawo do premii kwartalnej zapisane są z reguły w regulaminie wynagradzania, rzadziej wprost w umowie o pracę czy informacji o warunkach zatrudnienia. Co do zasady składnik wynagrodzenia typu premia kwartalna jest składnikiem dobrowolnym (chyba, że w ramach poszczególnych grup zawodowych jest ona zapisana jako składnik obowiązkowy w przepisach szczególnych, np. rozporządzeniach).

Premia kwartalna, zapisana w regulaminie wynagradzania czy wprost w umowie o pracę jest takim składnikiem wynagrodzenia, co do którego pracownik ma roszczenie o jego wypłatę, jeśli spełnił warunki do uzyskania premii kwartalnej. Sama premia kwartalna może być pomniejszana za czas nieobecności w pracy, niepomniejszana za czas nieobecności, uzależniona od wyników finansowych przedsiębiorstwa – generalnie pracodawca może dowolnie ukształtować zarówno warunki przyznawania premii kwartalnej, jak i jej wysokość.

W praktyce, jeśli pracodawca określa warunki przyznawania i wypłacania premii kwartalnej, to „musi się tych warunków trzymać”, tzn. jeśli pracownik spełnia warunki do wypłacenia mu tej premii kwartalnej, to ta premia kwartalna musi zostać wypłacona.

W praktyce kadrowo-płacowej premia kwartalna jest takim składnikiem wynagrodzenia, który może powodować pewne problemy w praktyce. Nie chodzi już tylko o ustalenie, czy pracownik nabył prawo do premii kwartalnej, czy nie, a jeśli tak, to w jakiej wysokości, ale przede wszystkim o ustalenie, czy ta premia kwartalna może mieć wpływ na wysokość innych składników wynagrodzenia czy świadczeń chorobowych, zasiłku macierzyńskiego itp.

Przykładowo – pracownik ma prawo do skorzystania z urlopu wypoczynkowego i z prawa tego korzysta. Premia kwartalna może być zatem pomniejszona – siłą rzeczy skoro pracownik nie wykonuje pracy w okresie urlopu, to jego premia kwartalna, uzależniona np. od wyników sprzedaży, może być nieco niższa. A zasada jest taka, że pracownik korzystając z urlopu wypoczynkowego nie powinien tracić na wynagrodzeniu. A skoro tak, to ta premia kwartalna jest odpowiednio uwzględniana (jako składnik zmienny) w podstawie wynagrodzenia urlopowego ze składników zmiennych

Premia kwartalna w podstawie wynagrodzenia chorobowego

Podobnie będzie z wynagrodzeniem chorobowym czy zasiłkiem. Jeśli premia kwartalna jest pomniejszana za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą czy korzystaniem z zasiłku opiekuńczego czy macierzyńskiego, to ta premia kwartalna w podstawie wynagrodzenia chorobowego będzie uwzględniana. W jaki sposób? O tym za chwilę, najpierw ogólnie o ustalaniu podstawy do wynagrodzenia chorobowego i zasiłków.

Stosownie do przepisu art. 36 i następnych ustawy zasiłkowej (ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, podstawa wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku to średnia z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy spowodowana chorobą. Jeśli pracownik pracuje krócej, podstawą jest średnia z pełnych miesięcy poprzedzających.

Powołany powyżej przepis mówi co prawda o ustalaniu podstawy do zasiłku chorobowego, ale zgodnie z art. 92 §2 kodeksu pracy ma również zastosowanie do ustalania podstawy do wynagrodzenia chorobowego (którego wypłata poprzedza z reguły wypłatę zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego).

Może się okazać że pracownik ma różne składniki wynagrodzeń – nie tylko pensję zasadniczą, ale przysługuje mu właśnie m.in. premia kwartalna, prowizje, pracował w nadgodzinach, za co dostał wynagrodzenie wraz z dodatkami za nadgodziny, dodatek za pracę w porze nocnej itp. Powstaje pytanie, czy takie składniki wliczać do tej średniej? Generalnie zasada ogólna jest taka, że jeśli od danego składnika wynagrodzenia naliczamy składkę chorobową, to wchodzi on do podstawy wymiaru wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku, z pewnymi wyjątkami.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania tego zasiłku zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego zasiłku.

Z kolei premia kwartalna wliczana jest do podstawy wynagrodzenia chorobowego na zasadach, określonych w art. 42 ust. 2 ustawy zasiłkowej. Stosownie do powołanego przepisu składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, przysługujące za okresy kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Jedna uwaga – jeśli premia kwartalna jest pomniejszana za czas niezdolności do pracy spowodowanej chorobą (jest przyznawana za efektywną pracę i wyniki tej pracy), to należy ją dopełnić przed wliczeniem do podstawy wynagrodzenia chorobowego czy zasiłku. Dopełnienia należy dokonać w przypadku, gdy pracownik przepracował w danym kwartale mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy. To istotne, bowiem ustalając podstawę wynagrodzenia chorobowego i zasiłku z 12 miesięcy poprzedzających pomija się te miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy. Tu jednak, w przypadku premii kwartalnej, nie pomijamy takiego kwartału, a przyjmujemy premię po dopełnieniu.

Jak premia kwartalna wliczana jest do podstawy chorobowego? Pokażmy na konkretnym przykładzie.

Pracownik pracuje na pełnym etacie, z wynagrodzeniem 3000 zł brutto. Przysługuje mu również premia kwartalna w zmiennych wysokościach. We wrześniu 2020 roku pracownik poszedł na zwolnienie lekarskie (12 dni), za które należy mu się zasiłek chorobowy. Wcześniej w 2020 roku pracownik krótkotrwale, ale często chorował, w związku z czym „wyczerpał” okres 33 dni z prawem do wynagrodzenia chorobowego.

Podstawa zasiłku chorobowego zostanie ustalona z 12 miesięcy poprzedzających, a więc z okresu od sierpnia 2020 do września 2019 wstecz. Zakładamy również, że pomiędzy zwolnieniem lekarskim poprzedzającym to zwolnienie wrześniowe minęło już więcej niż 3 miesiące (w przeciwnym wypadku zgodnie z art. 43 ustawy zasiłkowej podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe).

Premia kwartalna zostaje do podstawy chorobowego wliczona w wysokości 1/12 z sumy premii, wypłaconych za I i II kwartał 2020 roku oraz III i IV kwartał 2019 roku. Załóżmy, że premie te wyniosły odpowiednio 1300 zł, 1800 zł, 950 zł i 1100 zł. Podane kwoty premii kwartalnych są kwotami brutto.

Nasza podstawa zasiłku chorobowego we wrześniu 2020 wyniesie zatem.

Od pensji zasadniczej: 3000 zł – 13,71% z 3000 zł = 2588,70 zł

Premia kwartalna za III kwartał 2019: 950 zł – 13,71% z 950 zł = 819,76 zł

Premia kwartalna za IV kwartał 2019: 1100 zł – 13,71% z 1100 zł = 949,19 zł

Premia kwartalna za I kwartał 2020: 1300 zł – 13,71% z 1300 zł = 1121,77 zł

Premia kwartalna za II kwartał 2020: 1800 zł – 13,71% z 1800 zł = 1553,22 zł

Łącznie premie: 4443,94 zł (po pomniejszeniu o 13,71%, czyli sumę składek na ubezpieczenia społeczne finansowane z wynagrodzenia pracownika.

1/12 z 4443,94 zł = 370,33 zł

Podstawa do chorobowego we wrześniu 2020 wyniesie zatem 2588,70 zł + 370,33 zł = 2959,03 zł

Jedna dniówka chorobowego wynosi – przy przyjęciu powyższej podstawy: 2959,03 / 30 = 98,63 zł

I teraz w zależności od tego, czy pracownik ma prawo do zasiłku w wysokości 70%, 80% albo 100% podstawy należy tę dniówkę przemnożyć przez odpowiednią wartość procentową i liczbę dni, za które pracownik zachowuje prawo do zasiłku.