Staż z urzędu pracy i okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych a prawo do urlopu wypoczynkowego i jego wymiar

Prawo do skorzystania z kodeksowego urlopu wypoczynkowego jest uprawnieniem pracowniczym, co oznacza, iż co do zasady skorzystać mogą z niego jedynie pracownicy – osoby pozostające w stosunku pracy. Analizując natomiast kwestię udzielania urlopu wypoczynkowego należy zwrócić uwagę na dwie bardzo istotne kwestie. Pierwszą z nich jest to, czy pracownik w ogóle nabył prawo do urlopu wypoczynkowego (nie zawsze bowiem od razu po zatrudnieniu może z tego urlopu skorzystać), a drugą jest to, jaki jest wymiar należnego pracownikowi urlopu – 20 czy 26 dni za rok kalendarzowy (dla pełnego etatu). Na wymiar urlopu wypoczynkowego wpływ ma bowiem staż pracy pracownika, przy czym do tego stażu zalicza się okresy „niepracownicze” – okres nauki, okres odbywania stażu z urzędu pracy, okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych i inne. Są to tzw. okresy zaliczalne do stażu pracy.

Staż z urzędu pracy a urlop wypoczynkowy po podjęciu zatrudnienia

Zgodnie z art. 154 §1 kodeksu pracy wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 20 dni (jeśli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat) oraz 26 dni (jeśli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat). Chodzi tu oczywiście o zatrudnienie w stosunku pracy – zatrudnienie np. na zleceniu nie wlicza się do stażu pracy, od którego zależy wymiar urlopu. Jednocześnie zgodnie z art. 153 §1 kodeksu pracy pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku, natomiast zgodnie z §2 powołanego przepisu prawo do kolejnych urlopów wypoczynkowych pracownik nabywa w każdym następnym roku.

Już z powyższego wynika wprost, iż pracownik, który podejmuje zatrudnienie po raz pierwszy w życiu, musi przepracować miesiąc, zanim w ogóle nabędzie prawo do urlopu wypoczynkowego – bez znaczenia, czy już w chwili zatrudnienia ma prawo do 20 czy 26 dni urlopu wypoczynkowego (niemal zawsze będzie mieć prawo do 20 dni urlopu, ze względu na brak wymaganego stażu pracy). Ten jeden miesiąc „karencji” w pierwszym roku pracy obowiązuje zawsze. Nie ma tu znaczenia ani wykształcenie pracownika, ani to, czy przed zatrudnieniem odbywał staż z urzędu pracy czy pozostawał zarejestrowany jako osoba bezrobotna z prawem do zasiłku. Te dwie ostatnie okoliczności mają jednak wpływ na to, do jakiego wymiaru urlopu pracownik nabędzie prawo. Inaczej mówiąc – staż z urzędu pracy czy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie wliczają się do tego jednego miesiąca zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do skorzystania z urlopu wypoczynkowego, ale wliczają się do tych wymaganych 10 lat pracy, od których zależy prawo do wyższego wymiaru urlopu.

Zgodnie z art. 79 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy okresy pobierania zasiłku (dla bezrobotnych) i stypendium (stażowego) wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień pracowniczych, natomiast zgodnie z ust. 2 powołanego przepisu nie wlicza się ich jednak do okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego (a więc do tego 1 miesiąca zatrudnienia, po upływie którego pracownik nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego). Staż z urzędu pracy i okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych mają więc wpływ na wymiar urlopu, ale nie na samo prawo do urlopu.

Osoba odbywająca staż z urzędu pracy nie zawiera umowy o pracę ani z pracodawcą, u którego odbywała staż, ani z urzędem pracy, który tę osobę na staż skierował. W czasie odbywania stażu osoba ta nie może korzystać z urlopu wypoczynkowego, o którym mowa w art. 152 §1 kodeksu pracy, a jedynie do określonej ilości dni wolnych przewidzianych w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (zgodnie z art. 53 ust. 7a ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, na wniosek bezrobotnego odbywającego staż pracodawca jest obowiązany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za każde 30 dni kalendarzowych odbywania stażu. Za dni wolne stażyście przysługuje stypendium. Za ostatni miesiąc odbywania stażu pracodawca jest obowiązany udzielić dni wolnych przed upływem terminu zakończenia stażu). Odbywanie stażu nie może zostać zakwalifikowane jako praca w rozumieniu przepisów prawa pracy, a więc nawet osoba, która odbędzie staż z urzędu pracy i podejmie zatrudnienie w stosunku pracy (np. na podstawie umowy o pracę) nie uniknie tego jednego miesiąca karencji, o którym mowa w art. 153 §1 kodeksu pracy.

Należy pamiętać, iż okres pozostawania w rejestrze bezrobotnych bez prawa do zasiłku nie jest uwzględniany przy ustalaniu uprawnień pracowniczych, co oznacza, iż osoba bezrobotna, bez prawa do zasiłku, nie nabędzie odpowiednio szybciej prawa do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni.